पृथ्वी पूजन मंत्र

पृथ्वी पूजन मंत्र

भूमि वंदना मंत्र

धरती माता को प्रणाम कैसे करें?

पृथ्वी की स्तुति

धरती पर पैर रखने का मंत्र

भूमि मंत्र

पृथ्वी श्लोक

भूमि देवी मंत्र लाभ 

Worship Of Lord Vishnu - विष्णु भगवान की उपासना

विष्णु भगवान की पूजा की विधि

कृष्ण भगवान की पूजा की विधि

श्री राम की उपासना

Shree Geeta Yantra

विष्णु भगवान की पूजा की विधि
विष्णु पूजा मंत्र

भगवान विष्णु को प्रसन्न करने के उपाय

विष्णु भगवान की कथा

विष्णु भगवान की आरती

भगवान की पूजा कैसे की जाती है

कृष्ण भगवान की पूजा

गुरुवार व्रत की विधि

विष्णु भगवान के भजन

Sanskrit subhashit on Guru

गुरुशुश्रूशया विद्या पुष्कलेन धनेन वा ।
अथ वा विद्यया विद्या चतुर्थो न उपलभ्यते   ॥


shabdArtha
 गुरु  =  teacher
 शुश्रूशा  =  service
 विद्या  =  knowledge
 पुश्कल  =  a lot
 धन  =  money
 चतुर्थ  =  fourth
 उप + लभ्  =  to obtain
bhAvArtha
Knowledge (is  acquired) by serving the teacher, or by a lot of money
or by (exchange of) knowledge. A fourth (path) is not available


गुरुर्बन्धुरबन्धूनां गुरुश्चक्षुरचक्षुषाम् ।
गुरुः पिता च माता च सर्वेषां न्यायवर्तिनाम् ॥

सन्धि विग्रह
गुरुः बन्धुः अबन्धूनां गुरुः चक्षुः अचक्षुषाम् ।
गुरुः पिता च माता च सर्वेषां न्यायवर्तिनाम् ॥

शब्दार्थ

 गुरु  =  preceptor
 बन्धु  =  brother / kin
 अबन्धु  =  one who does not have any brothers / kinmen
 चक्षुस्  =  eye
 अचक्षुस्  =  one without an eye
 पितृ  =  father
 मातृ  =  mother
 सर्व  =  everyone
 न्याय  =  justice
 वर्तिन्  =  one who lives / behaves

भावार्थ

The teacher is the brother to those who dont have any kinmen, the
teacher is an eye through which the blind can see. The teacher is a father
and mother to everyone who lives on the path of justice.

Sanskrit subhashita on Peacock

(१)

बर्ही बर्हजिघृक्षुहिंस्रवणिजस्त्रातुं स्वजीवं दरा-
दूर्ध्वोर्ध्वं डयते द्रुतं कथमपि प्राणान् पणीकृत्य स:।
नो जानाति च यत्र याति शिखरे वृक्षस्य यस्योन्नते
नि:शङ्कं किल तत्र मांसनिरता गृध्रा: स्थिता: गृघ्नव:।।

Meaning: The burning trees make cracking noise, it’s not thunder. These are big flames which are arising, it’s not even lightening. Dark smoke has filled the skies, it’s not a real cloud. This is not rainy season but a forest fire, dear peacock, run for your life (to safe house).

(२)

मेघैर्मेदुरितं नभो, नभसि तद् दृष्ट्वा स्वतो नि:सृतां
केकां षड्जमनोरमां तव शिखिन् भिन्नां द्विधा मूर्च्छिताम्।
लोको वाञ्छति नैव पश्यति च नो मेघाकुलं वा नभ:
क्रय्याक्रय्यविचारणे हतरुचिर्बर्हाय लालायित:।।

Meaning: O dear peacock, the flock of your feathers glitter like sparkling gems. The way you dance with glee, there is no other bird like you in three worlds. You are indeed very beautiful, but this hunters have no mercy. Leave this forest at once, before they take your life.


यत्नादपि कः पश्यति शिखिनामाहार निर्गमस्थानम् |
यदि जलदनिनादमुदितास्त एव मूढा न नृत्येयुः ||

Meaning: Even after great efforts, who get’s to see a peacock’s behind? Only if this fool (peacock) who got excited by mere sounds of thunder beats, wouldn’t have

Sanskrit subhashita on Trees

परोपकाराय फलन्ति वृक्षाः परोपकाराय वहन्ति नद्यः ।
परोपकाराय दुहन्ति गावः परोपकारार्थमिदं शरीरम् ॥


 परोपकारः  =  assistance to others
 फलन्ति  =  give fruits (plural)
 वृक्षाः  =  trees
 वहन्ति  =  flow (plural)
 नद्यः  =  rivers
 दुहन्ति  =  give milk (plural)
 गावः  =  cows
 इदम्  =  this
 शरीरम्  =  body
Trees give fruits to assist others. Rivers flow to help others.
Cows produce milk to feed others. In the same way, our own human
body should also be employed for the assistance of others.


एकेनापि सुवृक्षेण पुष्पितेना सुगन्धिना ।
वासितं तद् वनं सर्वं सुप्त्रेण कुलं यथा ॥

सन्धि विग्रह
एकेन अपि सुवृक्षेण पुष्पितेना सुगन्धिना ।
वासितं तद् वनं सर्वं सुप्त्रेण कुलं यथा ॥


shabdArtha
     अपि  =  also
     वॄक्ष  =  tree
     पुष्पित  =  one that has flowered
     सुगन्धिं  =  one that has a nice fragrance
     वासित  =  made fragrant
     वन  =  forest
     सुपुत्र  =  good son
     कुल  =  family
     यथा  =  As
bhAvArtha
Even by one good tree that has flowered and has a nice fragrance, the
whole forest is made fragrant, just as a whole fmaily is benefitted by one
good son.


न दुर्जनः सज्जनतामुपैति बहुप्रकारैरपि सेव्यमानः ।
भूयोऽपि सिक्तः पयसा घृतेन न निम्बवृक्षो मधुरत्वमेति ॥

सन्धि विग्रह
न दुर्जनः सज्जनतां उपैति बहु प्रकारैः अपि सेव्यमानः ।
भूयः अपि सिक्तः पयसा घृतेन न निम्बवृक्षः मधुरत्वं एति ॥


shabdArtha
 दुर्जन  =  wicked person
 सज्जन  =  good man
 उप + ई  =  to go to
 बहु  =  many
 प्रकार  =  way
 सेव्  =  to serve
 भूयः  =  repeatedly
 सिक्त  =  sprayed
 पयस्  =  milk
 घृत  =  ghee
 निम्ब  =  neem
 वृक्ष  =  tree
 मधुरत्व  =  sweetness
bhAvArtha
A wicked person shall never become good even if served in many ways.
A neem tree, even if repeatedly sprayed with milk and ghee shall
never become sweet


छायां अन्यस्य कुर्वन्ति तिष्ठन्ति स्वयं आतपे ।
फलानि अपि पर अर्थाय वृक्षाः सत्पुरुषा इव ॥

शब्दार्थ

 छाया  =  shade
 अन्य  =  others
 कुर्वन्ति  =  do (from kRi)
 तिष्ठनि  =  stand (from sthA)
 स्वयं  = themselves
 आतप  =  heat
 फल  =  fruit
 पर  =  others
 अर्थ  =  benefit
 वृक्ष  =  tree
 सत्  =  good
 पुरुष  =  man

भावार्थ

They make shade for others and stand in the heat  themselves. Even
fruits are for the good of others: Trees are indeed like good men.

Sanskrit subhashita on Knowledge

अहं नमामि वरदां ज्ञानदां त्वां सरस्वतीम् ।
प्रयच्छ विमलां बुद्धीं प्रसन्ना भव सर्वदा ॥


I bow to you, O Sarasvati who is the giver of boons and giver of knowledge.
Give me untainted wisdom and be pleased and all endowing (to me)


अधिगत्य गुरोः ज्ञानं छात्रेभ्यो वितरन्ति ये ।
विद्या वात्सल्य निधयः शिक्षका मम दैवतम् ॥


The teachers who distribute knowledge among the students after getting it
from their gurus, and who are storehouses of love and knowledge, are
indeed like God to me.

येषां न विद्या न तपो न दानं
ज्ञानं न शीलं न गुणो न धर्मः ।
ते मर्त्यलोके भुविभारभूताः
मनुष्यरूपेण मॄगाश्चरन्ति ॥


Those who do not have learning, perseverence, are not charitable, do not
have wisdom, character, good qualities or relegion, are indeed a burden to
on the earth in the mortal world, and live as animals in the form of man.

More are here

https://stotramantrashlokasukta.blogspot.com/2020/03/sanskrit-subhashit-on-vidya.html

Sanskrit subhashita on Friendship

रे रे चातक ! सावधानमनसा मित्र क्षणं श्रूयतां
अम्भोदा बहवो वसन्ति गगने सर्वेऽपि नैकादृशाः ।
केचित् वृष्टिभिरार्द्रयन्ति धरणीं गर्जन्ति केचिद्वृथा
यं यं पश्यसि तस्य तस्य पुरतो मा ब्ऱूहि दीनं वचः ॥


O chatak, my friend, listen for a moment with an alert mind. there are many
clouds in the sky, not all of them are alike. Some wet the earth by their
showers, whereas some just roar. Dont beg pitifully in front of each and
every one you come across !


प्रिय मित्राणि ।
कल्पद्रुमः कल्पितमेव सूत् सा कामधुक् कामितमेव दोग्धि  ।
चिन्तामणिश्चिन्तितमेव दत्ते सतां तु संगः सकलम् प्रसूते । ॥

सन्धि विग्रह
कल्प द्रुमः कल्पितं एव सूते सा कामधुक् कामितं एव दोग्धि ।
चिन्तामणिः चिन्तितं एव दत्ते सतां तु संगः सकलं प्रसूते ॥


shabdArtha
 कल्प द्रुम  =  kalpa vRikSha : the tree that will give you anything you
can
imagine
 कल्पित  =  imagined
 सू  =  to produce
 कामधुक्  =  kAmadhenu : the cow who can milk out anything you wish
 कामित  =  something one has wished for
 दोग्धि  =  milks (from duh : to milk )
 चिन्तामणि  =  the gem that gives you anything you can think about
 चिन्तित  =  something one has thought about
 दा  =  to give
 सत्  =  the good men
 संग  =  company
 सकल  =  everything
bhAvArtha
The kalpavRikSha produces only what you can imagine, The kAmadhenu milks
only what you want. The chintAmaNi give you only what you have thought
about. However good company produces everything. (Its benefits are not
limited by your thoughts desires or imagination)

जीविते यस्य जीवन्ति लोके मित्राणि बान्धवाः ।
सफलं जीवितं तस्य को न स्वार्थाय जीवति ॥

शब्दार्थ

 जीवित  =  life
 जीव्  =  to live
 लोक  =  this world
 मित्र  =  friend
 बान्धव  =  relative
 सफल  =  fruitful
 स्वार्थ  =  one's own ends

भावार्थ

In this world, Only that man, because of whom
friends and relatives are able to live, has lived (in the true sense of the
word). Otherwise, who in this world does not live solely to meet one's own
ends ?

त्यजन्ति मित्राणि धनैर्विहीनं दाराश्च पुत्राश्च सुहृज्जनाश्च ।
तं अर्थवन्तं पुनराश्रयन्ति अर्थो हि लोके पुरुषस्य बन्धुः ॥

सन्धि विग्रह
त्यजन्ति मित्राणि धनैः विहीनं दाराः च पुत्राः च सुहृद् जनाः च ।
तं अर्थवन्तं पुनः आश्रयन्ति अर्थः हि लोके पुरुषस्य बन्धुः ॥

शब्दार्थ

 त्यज्  =  to leave
 मित्र  =  friend
 धन  =  money
 विहीन  =  bereft of
 दारा  =  wife
 सुःऋद्  =  affectionate
 अर्थवान्  =  one with money
 आ+श्रि  =  to take refuge in
 लोक  =  world
 पुरुष  =  man
 बन्धु  =  brother

भावार्थ

Friends leave the man without money, so do wives, sons and other
affectionate people. They all come back after the man is again wealthy : Wealth
is the only real brother of man in this world.

लालयेत् पंच वर्षाणि दश वर्षाणि ताडयेत् ।
प्राप्ते तु षोडशे वर्शे पुत्रे मित्रवद् आचरेत् ॥

शब्दार्थ

 लाल्  =  to  pamper
 पंच  =  five
 वर्ष  =  year
 दश  =  ten
 तड्  =  to hit
 प्राप्त्  =  reached
 षोडश  =  sixteen
 पुत्र  =  son
 मित्र  =  friend
 आ+चर्  =  to behave, interact

भावार्थ

One should pamper one's son for five years then discipline him for
ten years. However once he reaches the age of sixteen one should treat him
as a friend

आपदि मित्र परीक्षा शूर परीक्षा रण अंगणे भवति ।
विनये वंश परीक्षा शील परीक्षा धन क्षये भवति ॥

सन्धि विग्रह
 Apad  =  चलमित्य्
 mitra  =  फ़्रिएन्द्
 parIkShA  =  तेस्त्
 shUra  =  वलिअन्त्
 raNa  =  बत्त्ले
 a.ngaNa  =  फ़िएल्द्
 vinaya  =  हुमिलित्य्
 va.nsha  =  फ़मिल्य्
 shIla  =  चरच्तेर्
 dhana  =  मोनेय्
 kShaya  =  लोस्स्, वेअकेनिन्ग्, स्चरिचित्य्
शब्दार्थ

A  friend's test is in calamity, the test of a valiant person is on
the battlefield. The test of a family is in its' humility and the test
of one's character is in poverty.